ข้อคิดในการใช้ชีวิตจากสุนทรพจน์ของ มิเชล โหย่ว (Michelle Yeoh) นักแสดงหญิงชาวเอเชียคนแรกที่ได้รางวัลออสการ์ สาขานักแสดงหญิงยอดเยี่ยม ปี 2023 จากเรื่อง Everything Everywhere All At Once[1] ซึ่งกล่าวในงานรับปริญญาของนักศึกษาที่จบการศึกษาในคณะนิติศาสตร์จาก Harvard Law School ในปี 2023 (พ.ศ. 2566)[2] เธอได้เล่าถึงประสบการณ์ในการเรียนรู้ความผิดหวัง เรื่องไม่คาดฝัน ค่านิสัยของสังคม และฝ่าฟันอุปสรรคเหล่านั้นจนได้เป็นนักแสดงที่ประสบความสำเร็จในวันนี้
สิ่งที่ มิเชล โหย่ว ได้ให้เคล็ดลับไว้ในวันนั้นคือ “How to survive the fall in three easy steps.” การเอาตัวรอดจากความล้มเหลวอย่างไรในสามขั้นตอน ซึ่งเน้นถึงหลักการสำคัญดังต่อไปนี้
1. Stay Loose (ผ่อนคลายอย่าไปเครียด)
เป็นสิ่งที่ทุกคนทราบอยู่แล้วแต่เป็นเรื่องที่ทำได้ยาก แม้ว่าเธอจะเป็นนักแสดงที่มีชื่อเสียง แต่จุดเริ่มต้นของเธอนั้นไม่ใช่การแสดง เธอเล่าว่าสมัยยังเด็กนั้นทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตของเธอคือการเต้นบัลเลต์ และเธอเกิดมาเพื่อเป็นนักบัลเลต์อย่างไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ แต่น่าเสียดายที่เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้น เธอได้รับบาดเจ็บบริเวณกระดูกสันหลัง ทำให้ไม่สามารถเต้นบัลเลต์ได้เหมือนเดิมและดูเหมือนชีวิตของเธอได้เคยวาดฝันไว้นั้นได้จบลงไป
When falling, the tendency is to tighten up, to brace for impact. But in truth, the safest thing one can do is remain calm, even curious, about the shifting world around you.
“เมื่อล้มเหลวเรามักจะเครียดเพื่อเตรียมรับแรงกระแทก แต่ในความเป็นจริงสิ่งที่ปลอดภัยที่ควรทำคือการสงบสติอารมณ์ พิจารณาในสิ่งรอบตัวที่เปลี่ยนแปลงไป”
จากนั้นเธอจึงเริ่มเล่าถึงบทเรียนที่ 1 ซึ่งโดยธรรมชาติเมื่อเราล้มเหลวเรามักจะเครียด กังวล เพื่อรอรับผลกระทบที่จะตามมา แต่ในความเป็นจริงแล้วสิ่งที่ปลอดภัยที่ควรทำคือการสงบสติอารมณ์แล้วตั้งสติ พิจารณาในสิ่งรอบตัวที่เปลี่ยนแปลง แล้วเปิดโอกาสให้ตัวเองได้รับสิ่งใหม่ ๆ นอกกรอบที่แตกต่างออกไป และเมื่อเราคิดได้ว่าไม่จำเป็นต้องเดินไปในทางเลือกไว้ ทำให้เรามีอิสระที่จะทำหรือจะเป็นอะไรก็ได้ สิ่งแรกที่เธอลองทำก็คือเปิดโอกาสให้กับตัวเองในการเป็นนักแสดง โดยเริ่มต้นจากการแสดงหนังโฆษณาและนั้นเป็นจุดเริ่มต้นในชีวิตการเป็นนักแสดงของเธอ
2. Know your limit (รู้จักขีดจำกัดของตัวเอง)
เธอได้กล่าวถึงบทเรียนที่ 2 คือ เราต้องเข้าใจตัวเองและรู้จักขีดจำกัดของตัวเรา แม้ว่าการเข้าใจในความสามารถของตัวเองเป็นสิ่งจำเป็น แต่การเข้าใจในสิ่งที่เป็นข้อจำกัดก็เป็นสิ่งที่สำคัญเช่นกัน ซึ่งข้อจำกัดนี้จะแยกเป็น 2 ด้านด้วยกันคือด้านภายใน คือให้ระลึกถึงข้อจำกัดของเราสิ่งใดที่เราทำไม่ได้ ซึ่งจะให้เราเป็นคนถ่อมตัวไม่หยิ่งผยองอวดดี และการที่เรารับรู้บางสิ่งที่เราทำไม่ได้จะเป็นแรงผลักดันให้เราพยายามให้มากขึ้น ส่วนด้านภายนอก คือข้อจำกัดที่คนภายนอกหยิบยื่นให้กับเรา ว่าเราทำแบบนั้นแบบนี้ไม่ได้ การรับรู้ขีดจำกัดของตัวเองเป็นเรื่องที่ดี ทำให้เรารู้ว่าเราควรทำอะไรและไม่ควรทำอะไร เพราะหากทำในสิ่งที่เราไม่ถนัดเราอาจจะทำสิ่งนั้นได้ไม่ดี ควรให้ความสำคัญในสิ่งที่ตัวเองถนัดจะดีกว่า แต่หากเป็นข้อจำกัดที่ผู้อื่นขีดเส้นให้กับเรา ให้เราถามตัวเองว่าเราต้องการในสิ่ง ๆ นั้นหรือไม่ ถ้าต้องการจงมุ่งมั่นเพื่อฝ่าข้อจำกัดนั้นออกไป เหมือนกับที่ตัวของเธอที่เป็นเพียงนักแสดงหญิงตัวเล็ก ๆ ที่กล้าเผชิญหน้ากับข้อจำกัดต่าง ๆ และทำลายมันเพื่อไปเป็นนักแสดงภาพยนตร์ฮ่องกง
What? Like it’s hard?
“ทำไมล่ะ? มันยากตรงไหนเหรอ?”
เธอได้เล่าต่อว่าสิ่งที่เธอต้องเจอบนเส้นนักแสดงหญิงฮ่องกงในตอนแรกคือ การถูกมอบบทบาทแบบเหมารวมว่าเป็นผู้หญิงควรจะแสดงได้เพียงบทผู้หญิงเรียบร้อย ว่านอนสอนง่าย อ่อนแอต้องรอให้ผู้ชายมาช่วยเหลือ และเธอไม่ชอบในบทบาทแหล่านั้น เธออยากแสดงบทบู๊มากกว่า ซึ่งบทเหล่านี้มักจะสงวนไว้สำหรับนักแสดงชาย แต่เธอมั่นใจว่าเธอสามารถทำได้จากการที่เธอเคยฝึกฝนการเต้นมาก่อน ดังนั้นเธอจึงเดินเข้าไปขอบทบู๊จากโปรดิวเซอร์เพื่อขอโอกาสแสดงบทบู๊ แบบที่นักแสดงชายทำและเธอก็สามารถทำได้เช่นกัน เมื่อเธอได้รับโอกาสนั้นมาเธอก็รู้ทันทีว่างานนี้ไม่รุ่งก็ร่วง เธอมีโอกาสเพียงครั้งเดียวที่ทำมัน หากหนังไม่ทำเงินนั่นคือการมันจะไม่มีโอกาสแบบนี้มาอีกแล้ว ดังนั้นเธอจึงทุ่มสุดตัวและเป็นโชคดีที่คนดูให้การต้อนรับเป็นอย่างดี เธอจึงได้แจ้งเกิดในฐานะราชินีนักบู๊
Learning how to fall teaches you how to land. And learning to land gives you the courage to jump higher.
“การเรียนรู้วิธีการล้มจะสอนให้คุณรู้วิธีลงสู่พื้น และเมื่อรู้วิธีลงสู่พื้นอย่างปลอดภัยจะทำให้คุณกล้ากระโดดให้สูงกว่าเดิม”
และแน่นอนการเป็นราชินีนักบู๊ย่อมมาพร้อมกับบาดแผลต้องมีการเจ็บตัว แต่ทุกรอยแผล รอยถลอก รอยฟกซ้ำ มันกลับทำให้เธอกลับมาเก่งขึ้นและกล้าหาญกว่าเดิม การเรียนรู้วิธีล้มก็เท่ากับได้เรียนวิธีลงสู่พื้น และเมื่อรู้วิธีลงสู่พื้นอย่างปลอดภัย จะทำให้เรากล้ากระโดดให้สูงขึ้นกว่าเดิม และหลังจากนั้นเธอก็ได้รับการเสนอบทเข้ามาอย่างมากมาย แต่สิ่งที่เธอทำคือการรอ รอบทที่ใช่และบทที่ต้องการจริง ๆ ซึ่งทุกครั้งที่ถูกเสนอบทแย่ ๆ ทุกครั้งที่ถูกปฏิเสธสิ่งที่อยากทำ และทุกครั้งที่ถูกด้อยค่าในความสามารถ เธอจะเก็บสิ่งเหล่านั้นมาเป็นพลังและสร้างเป็นกำลังใจเพื่อสู้กับอุปสรรคที่เจอ
3. Find your people (หาพรรคพวกของคุณให้เจอ)
ข้อสุดท้าย เธอบอกว่าชีวิตมันไม่ไช่เกมที่ต้องมีผู้ชนะแล้วต้องผู้แพ้เสมอไป ทุกครั้งที่มีผู้ชนะนั่นไม่ได้แปลว่าต้องมีผู้แพ้ เธอบอกว่าหลาย ๆ เรื่องราวของความสำเร็จมันจะเป็นเรื่องของการร่วมมือกันแล้วชนะไปด้วยกันมากกว่าการแข่งขันกันเพื่อหาผู้แพ้ผู้ชนะ ในความเป็นจริงก็คือเธอไม่มีทางประสบความสำเร็จได้ขนาดนี้ด้วยตัวคนเดียว ทุกความสำเร็จของเธอจะมีคนที่คอยสนับสนุนเธออยู่เสมอ มีหลายครั้งที่ถึงแม้เธอไม่อยากทำให้ตัวเองผิดหวัง แต่เธอไม่อยากทำให้ผิดหวังก็คือคนที่คอยสนับสนุนเธอมากกว่า ดังนั้นที่สำคัญมาก ๆ คือเราต้องหาที่ของเราให้เจอ หาเพื่อนร่วมงานที่ดีด้วย
และท้ายสุดนั้นเธอได้กล่าวกับผู้ที่จบการศึกษาในวันนั้นว่าเธอเฝ้ารอที่จะได้ใช้ชีวิตในโลกที่ทุกคนมีส่วนช่วยสร้างสรรค์ขึ้นมา และรู้สึกเป็นเกียรติอย่างยิ่งที่ได้เป็นเสียงเล็ก ๆ เสียงหนึ่งในวันที่ทุกคนเริ่มออกเดินทางไปบนเส้นทางชีวิตของตัวเอง พร้อมกับให้คำแนะนำสุดท้ายดังนี้
Stay loose, be smart, and go with love and then leap and then leap again and leap again.
“จงผ่อนคลาย ใช้ปัญญา ใช้ชีวิตด้วยความรักแล้วกระโดดออกไป แล้วกระโดดอีกครั้ง แล้วกระโดดอีกครั้ง”
สุดท้ายนี้หากเพื่อน ๆ ท่านใดต้องการฟังสุนทรพจน์ฉบับเต็มซึ่งมีความยาวประมาณ 15 นาที สามารถเข้าไปฟังกันได้ตามลิงก์นี้ https://www.youtube.com/watch?v=PZ7YERWPftA/ ซึ่งเป็นสุนทรพจน์ที่ไม่ยาวมาก แต่ให้ข้อคิดในการใช้ชีวิตที่ดี และให้เป็นแนวทางปฏิบัติในเวลาที่เกิดการผิดพลาดที่คาดไม่ถึงได้
อ้างอิง
[1] BBC News ไทย, มิเชล โหย่ว สร้างประวัติศาสตร์หน้าใหม่ นักแสดงนำหญิงเอเชียคนแรกคว้ารางวัลออสการ์, สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, จาก https://www.bbc.com/thai/articles/c89yg53nrwno/
[2] Harvard Law Today, Stay loose, be smart, and go with love… and then leap. And then leap again. And then leap again., สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, จาก https://hls.harvard.edu/today/michelle-yeoh-addresses-the-harvard-law-school-class-of-2023/
- Harvard Law School, Michelle Yeoh addresses the Harvard Law School Class of 2023, สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, จาก https://www.youtube.com/watch?v=PZ7YERWPftA/
- Harvard Law Today, Stay loose, be smart, and go with love… and then leap. And then leap again. And then leap again., สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, จาก https://hls.harvard.edu/today/michelle-yeoh-addresses-the-harvard-law-school-class-of-2023/
- BBC News ไทย, มิเชล โหย่ว สร้างประวัติศาสตร์หน้าใหม่ นักแสดงนำหญิงเอเชียคนแรกคว้ารางวัลออสการ์, สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, จาก https://www.bbc.com/thai/articles/c89yg53nrwno/
- KND Studio, จกศัพท์จากสุนทรพจน์จบการศึกษา Harvard Law School โดย Michelle Yeoh | คำนี้ดี EP.1085, สืบค้น 12 สิงหาคม 2566, https://www.youtube.com/watch?v=Y6dVSpMcDtU/
