UX/UI ไม่ใช่แค่เรื่องออกแบบแอปพลิเคชัน

3 min readJan 31, 2024

ในช่วงนี้ผู้อ่านทุกท่านคงจะได้ยินคำว่า UX/UI บ่อย ๆ อาจเป็นเพราะบริษัทด้านไอทีกำลังให้ความสำคัญกับ User Experience และ User Interface เพื่อรองรับการเติบโตในยุคดิจิทัล ซึ่งหลายคนอาจเข้าใจคำว่า UX/UI Design คือการออกแบบให้แอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์ใช้งานง่ายและสวยงามเท่านั้น แต่แท้จริงแล้วศาสตร์ UX/UI ครอบคลุมแทบทุกอย่างในชีวิตประจำวันที่นอกเหนือจากการออกแบบแอปพลิเคชันหรือเว็บไซต์

ในบทความนี้จึงจะพาคุณผู้อ่านไปทำความรู้จักกับ UX/UI ในมุมมองอื่น ๆ กันบ้างค่ะ

ก่อนอื่น เรามาทำความเข้าใจนิยามของ UX และ UI ในมุมมองกว้าง ๆ กันก่อน

UX หรือ User eXperience คือ ผลลัพธ์ของการรับรู้และตอบสนอง จากการที่เรามีปฏิสัมพันธ์กับผลิตภัณฑ์, ระบบ, บริการ หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

— ISO 9241–210, Ergonomics of human-system interaction — Part 210: Human-centered design for interactive systems

ขอยกตัวอย่าง UX ง่าย ๆ ในมุมมองที่เราคุ้นเคย

“เว็บไซต์นี้ใช้งานง่าย ไม่งงเลย”
“แอปนี้ดีมาก สแกนจ่ายเงินได้ไวทันใจสุด ๆ”
“แอปนี้ไม่รู้ต้องเลือกช่องทางจ่ายเงินตรงไหน หาเมนูไม่เจอ งงไปหมดแล้ว”

อยากให้สังเกตว่า ไม่ว่าเราจะรู้สึกดีหรือไม่ดี ก็ล้วนเป็น UX ทั้งหมด เพราะทุกอย่างที่เรารับรู้ หรือตอบสนอง ล้วนเป็นประสบการณ์ของเราที่เกิดขึ้น

ในส่วนของ UI หรือ User Interface คือ ตัวกลาง ที่เข้ามาช่วยให้เรามีปฏิสัมพันธ์เพื่อให้เราบรรลุเป้าหมาย (Goal) ใดเป้าหมายหนึ่ง

ขอยกตัวอย่าง UI ง่าย ๆ ในมุมมองที่เราคุ้นเคย

เราต้องการโอนเงินให้แม่ค้า เพื่อจ่ายค่าอาหาร เราเลยเปิดแอปธนาคารขึ้นมาสแกน

Goal = จ่ายค่าอาหาร

UI = มือถือ, แอปพลิเคชันธนาคาร และ QR Code ของแม่ค้า

แต่หากมามอง UX/UI ในมุมมองอื่น ๆ บ้าง ที่ไม่ใช่มุมมองเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน UX/UI มันคืออะไรบ้างล่ะ ?

ขอเกริ่นโดยการพูดถึงหนังสือยอดฮิตของชาว UX อย่าง “The Design of Everyday Things” โดยคุณ Don Norman ว่าทำไมจึงมีหน้าปกเป็นรูปกาน้ำแบบนี้

คุณ Don Norman เชื่อว่า ประสบการณ์ที่ดีของผู้ใช้ ต้องถูกออกแบบกับทุก ๆ อย่างที่มนุษย์สามารถมีปฏิสัมพันธ์ได้ ไม่ว่าจะเป็น Product, System หรือแม้กระทั่ง Service ดังนั้น กาน้ำที่มีหูจับอยู่ผิดฝั่ง ทำให้เห็นชัดเจนว่า UX นั้นอยู่ในทุก ๆ อย่างแม้แต่กาน้ำใบนี้

“UXUI อยู่ในทุก ๆ เรื่อง ไม่ว่าจะเป็นการออกแบบ Product, System หรือ Service”

ลองมาดูตัวอย่าง Bad UX จากชีวิตประจำวันกันบ้าง

แก้วดูน่ารัก แต่ว่าใช้ดื่มน้ำแล้วเจ็บตาแปลก ๆ (ฮ่า ๆ)

แล้วเราจะรู้ได้ยังไงว่าสิ่งที่เราออกแบบมามี UX ที่ดี ?

จริง ๆ มี Metrics (ตัววัดผล) หลายตัวที่ช่วยให้เราตรวจสอบ UX ของงานออกแบบเราได้ ในบทความนี้จะยกตัวอย่างบาง Metrics ให้ผู้อ่านเห็นภาพ UX ในด้านอื่น ๆ มากขึ้น

แต่ไม่จำเป็นเสมอไปว่างานออกแบบเราต้องเป็นไปตาม Metrics เหล่านี้ทั้งหมด ขึ้นอยู่กับ Goal ของ Designer ของแต่ละคนได้เลย :)

Affordance

Affordance เป็นความสัมพันธ์ระหว่างผู้ใช้งานกับวัตถุ เกิดขึ้นเมื่อผู้ใช้งานเห็นลักษณะของวัตถุแล้วรับรู้ว่า “สามารถมีปฏิสัมพันธ์ทางกายภาพ (Physically Action) กับวัตถุนั้นได้อย่างไรบ้าง” เช่น

เวลาที่เราเห็นลูกบิดจับประตู เราก็จะรู้ได้ทันทีว่าต้องหมุนลูกบิดเพื่อเปิด การรับรู้ว่า “หมุนเพื่อเปิดได้” คือ Affordance ของประตู

การออกแบบที่คำนึงถึง Affordance ของผู้ใช้งานจึงเป็นหนึ่งใน Metrics ที่ทำให้เกิด UX ที่ดี

Efficiency of Use

บางทีเรารู้ได้เลยว่าวัตถุนี้มันใช้ยังไง แต่ถ้าใช้งานได้ไม่สะดวก วัตถุนี้อาจถูกรู้สึกว่าใช้งานยากก็ได้ ดังนั้นการออกแบบต้องคำนึงถึงการใช้งานจริงที่สะดวกต่อผู้ใช้ด้วย ยกตัวอย่างรูปกาน้ำด้านล่าง

Consistency & Standards

ผู้ใช้ไม่ควรเกิดความรู้สึกสงสัย ว่าสิ่งที่กำลังจะทำ หรือสิ่งที่กำลังเห็น เป็นสิ่งเดียวกับที่ผู้ใช้คาดหวังไว้หรือไม่ “Consistency & Standards” จึงเข้ามาเป็น Metrics ให้งานออกแบบเป็นไปในทิศทางเดียวกันกับสิ่งที่ผู้ใช้คาดหวังไว้นั่นเอง ยกตัวอย่างเช่น

ในการเช็กอินโรงแรม ลูกค้ามักคาดหวังว่าเคาน์เตอร์สำหรับเช็กอินจะอยู่บริเวณล็อบบี้หรือทางเข้าโรงแรมเสมอ

หรือถ้าผู้อ่านจองโรงแรม 5 ดาว ผู้อ่านจะคาดหวังอะไรจากโรงแรมนี้กันบ้าง

“มีพนักงานมาช่วยถือของไหม ?”
“ลิฟต์ใช้ได้ปกติ ไม่ชำรุด ?”
“ห้องต้องสะอาด ?”

สิ่งเหล่านี้คงเป็นสิ่งที่เราคาดหวังจากการใช้บริการโรงแรม 5 ดาว แล้วถ้าไม่ตรงกับสิ่งที่เราคาดหวัง เราจะรู้สึกยังไงกับโรงแรมนี้ ?

Legibility

Legibility คือ ความชัดเจน ข้อมูลสำคัญที่อยู่บน Product ทุกคนที่เป็นผู้ใช้งานควรสามารถอ่านได้ไม่ว่าจะอยู่กลุ่มอายุไหน ยกตัวอย่างเช่น

ข้อมูลที่สำคัญที่สุดบน Product เกี่ยวกับอาหาร คือ “วันหมดอายุ / ควรบริโภคก่อน”

บน Product อาหารส่วนใหญ่ บางครั้งมีการใช้ตัวอักษรเล็กมาก ๆ หรือหมึกจาง ๆ จนมองเห็นไม่ชัดเจนบนผลิตภัณฑ์เพื่อบอกวันหมดอายุ ซึ่งบางทีอาจทำให้ผู้ที่ไม่ได้สังเกตถึงวันหมดอายุทานเข้าไปแล้วเกิดอาการท้องเสียหรือป่วยได้เลย

Legibility จึงเป็นอีก Metrics ที่สำคัญในการออกแบบ เพื่อให้ทุกคนสามารถเข้าใจข้อมูลบนงานออกแบบของเราได้อย่างชัดเจน

สำหรับผู้อ่านที่สนใจเรื่อง UX Metrics เพิ่มเติม เพื่อนำไปวัดผลงานออกแบบ UX/UI สำหรับเว็บไซต์, แอปพลิเคชัน หรือ Digital Product โดยเฉพาะ สามารถเข้าไปอ่านเพิ่มเติมได้ที่ 10 Usability Heuristics for User Interface Design ( https://www.nngroup.com/articles/ten-usability-heuristics/) จาก Nielsen Norman Group กันได้เลย

จากที่เกริ่นไว้ช่วงแรกว่า UX/UI นั้นปรากฏอยู่ในทุก ๆ ที่ ไม่ใช่แค่การออกแบบเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน เพียงแค่ว่าเราไม่ได้สังเกตและรับรู้การมีอยู่ของ UX รอบ ๆ ตัว เพราะสิ่งนั้นมันอาจถูกออกแบบมาดี ตรงกับที่เราคาดหวังจนเราไม่รู้สึกติดขัดอะไร แต่เมื่อเราเจอ Product หรือ Service ที่เราใช้แล้วรู้สึก “ขัดใจ” เรามักจะคิดว่าสิ่งนี้ถูกออกแบบมาแปลก ๆ

ในครั้งถัดไปหากผู้อ่านรู้สึกขัดใจกับบางอย่าง ลองนำ UX Metrics เหล่านี้ไปเช็กว่า ทำไมสิ่งนั้นถึงทำให้เรา “ขัดใจ” ดูนะคะ ว่ามีสาเหตุมาจากอะไร…

จบไปแล้วสำหรับบทความนี้ หากมีข้อสงสัยหรืออยากเข้ามา Discuss กัน สามารถเข้ามา Comment พูดคุยกันได้เลยนะคะ :)